Akcjonariusz lub udziałowiec polskiej spółki będzie mógł złożyć wniosek o ściganie przestępstwa niegospodarności

Od 1 października 2023 r. także akcjonariusze i wspólnicy będą mogli złożyć wniosek o ściganie tzw. przestępstwa niegospodarności bezszkodowej (art. 296 § 1a k.k.). Przepis ten penalizuje sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa wyrządzenia szkody majątkowej przekraczającej 200 tys. złotych przez osoby obowiązane do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą innej osoby, czyli przede wszystkim przez członków zarządu.

Kto będzie mógł złożyć wniosek o ściganie?

Dotychczas ściganie tego przestępstwa wymagało wniosku pokrzywdzonego, czyli samej spółki (z wyjątkiem pokrzywdzenia Skarbu Państwa, w której to sytuacji ściganie następuje z urzędu). Oznaczało to, że takie wnioski w praktyce nie były składane, ponieważ musiałby to zrobić sam zarząd. Na skutek zmiany, organy ścigania będą mogły prowadzić postępowanie nie tylko na wniosek pokrzywdzonego, ale także na wniosek wspólnika, czy też akcjonariusza pokrzywdzonej spółki.

Co to oznacza?

Zmiana zapewne zwiększy ilość inicjowanych i prowadzonych postępowań karnych. Wzrośnie tym samym ryzyko odpowiedzialności prawnokarnej dla członków zarządów spółek i innych osób obowiązanych do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą innego podmiotu. Nowe uprawnienie może także posłużyć do wywierania presji przez akcjonariusza na zarząd lub, pośrednio, na pozostałych akcjonariuszy, szczególnie w spółkach dotkniętych sporem korporacyjnym. Z uwagi na szeroki zakres podmiotowy i przedmiotowy kryminalizacji tzw. przestępstwa niegospodarności bezszkodowej (przede wszystkim brak konieczności zaistnienia realnej szkody) jest bardzo prawdopodobne, że przepis ten będzie używany, a wręcz nadużywany. Uprawnienie do złożenia wniosku o ściganie nie będzie bowiem uzależnione od liczby posiadanych akcji lub udziałów. Oznacza to możliwość inicjowania przez inwestorów posiadających choćby jedną akcję lub udział postępowań karnych o charakterze tzw. postępowań strategicznych (strategic litigation) celem „ukarania” zarządu za nieprawidłowe w ocenie tych inwestorów decyzje gospodarcze.

Konieczne będzie więc szczególne uwzględnianie ryzyka związanego z przestępstwem niegospodarności z art. 296 § 1a k.k. przy podejmowaniu decyzji gospodarczych, w szczególności upewnienie się, że decyzje są podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego. Oznacza to przede wszystkim działanie na podstawie odpowiednich informacji, analiz i opinii, które uzasadniają podjęcie określonych decyzji. Dane te powinny być także odpowiednio zachowane w celach dowodowych.

Zmiana wejdzie w życie 1 października 2023 r. Znajdzie ona jednak zastosowanie także do przestępstw popełnionych przed 1 października 2023 r.

Aby uzyskać więcej informacji na temat tej nowelizacji i tego, jak może ona wpłynąć na Twój biznes w Polsce, skontaktuj się ze swoim partnerem CMS lub lokalnymi ekspertami CMS: Arkadiuszem Korzeniewskim i Mateuszem Gerlachem.