Biegły sądowy jest finansowo odpowiedzialny za wydanie fałszywej opinii

Biegły sądowy ponosi odpowiedzialność finansową za szkodę wyrządzoną przez wydanie fałszywej opinii w postępowaniu sądowym. Taki wniosek płynie z opublikowanego niedawno uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego.

Wyrok potwierdza, że przedsiębiorcy, którzy przegrali sprawę sądową na skutek wydania przez biegłego sądowego fałszywej opinii, będą mogli domagać się odszkodowania nie tylko od Skarbu Państwa za wydanie wyroku niezgodnego z prawem, ale również od samego biegłego. To z kolei może nie tylko wpłynąć na polepszenie jakości opinii wydawanych w postępowaniach sądowych, ale również zwiększyć zainteresowanie biegłych rozwiązaniami zabezpieczającymi ich przed skutkami wydania wadliwych opinii, np. ubezpieczeniami odpowiedzialności cywilnej.

Powyższy wyrok zapadł na kanwie sporu pomiędzy inwestorem a wykonawcą o wynagrodzenie za roboty budowlane, gdzie inwestor odmawiał zapłaty twierdząc, że roboty zostały wykonane wadliwie. Biegły powołany przez sąd stwierdził w opinii, że budynek został wykonany zgodnie z projektem i ze sztuką budowlaną i w oparciu o tę opinię sąd zasądził na rzecz wykonawcy wynagrodzenie za roboty. Po zakończeniu sporu z wykonawcą inwestor, w ocenie którego opinia (na podstawie której orzekł sąd) była fałszywa, wytoczył pozew przeciwko biegłemu. Inwestor zażądał odszkodowania za szkodę wyrządzoną wydaniem fałszywej opinii. Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy podkreślił w pierwszej kolejności, że biegły sądowy może ponosić odpowiedzialność za szkodę spowodowaną wydaniem fałszywej (nierzetelnej) opinii w postępowaniu sądowym. Zdaniem Sądu opinia jest fałszywa, gdy wyrażona w niej ocena pozostaje w wyraźnej sprzeczności z rzeczywistym stanem rzeczy, z aktualnym stanem wiedzy w dziedzinie, której opinia dotyczy, lub została oparta na wyraźnie błędnej metodzie badawczej. Opinia jest również nieprawdziwa, gdy biegły podaje w niej nieprawdziwe fakty, wyciąga z faktów wnioski wyraźnie niezgodne z kryteriami uznawanymi za niewątpliwe w dziedzinie, której opinia dotyczy, lub nie zamieszcza w opinii istotnych wniosków wynikających z przeprowadzonych badań.

Jednak pociągnięcie biegłego do odpowiedzialności za fałszywą opinię wymaga wcześniejszej oceny przez sąd rozpoznający sprawę, czy opinia rzeczywiście była wadliwa. Ustalenie tej okoliczności wymaga wiedzy specjalistycznej, dlatego sąd w sprawie przeciwko biegłemu powinien zasięgnąć opinii nowego biegłego na okoliczność wadliwości kwestionowanej opinii. Dowód taki nie może być zastąpiony innym dowodem (np. zeznaniami świadków).

Sąd Najwyższy podkreślił również, że odpowiedzialność biegłego jest niezależna od odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę spowodowaną prawomocnym wyrokiem, wydanym na podstawie takiej opinii, który został następnie uznany za niezgodny z prawem. Kwestię tę przesądził już wcześniej Trybunał Konstytucyjny uznając, że biegły jest samodzielny, a zatem odpowiada osobiście za swoje czynności, mimo że zostały mu zlecone przez sąd. Odpowiedzialności biegłego za wadliwą opinię nie wyklucza fakt, że została ona oceniona przez sąd w sprawie, w której ją sporządzono. Nie wyklucza jej również prawidłowość wyroku wydanego na podstawie opinii.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2015 roku, sygn. akt V CSK 479/14