Instytucje finansowe na celowniku prokuratury

Osoby, które opracowały ubezpieczenia z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi („UFK”) i decydowały o wprowadzeniu produktu do obrotu mogą być pociągane do odpowiedzialności karnej – wynika z opublikowanych kilka dni temu Wytycznych Prokuratora Generalnego w sprawie zasad prowadzenia postępowań przygotowawczych o przestępstwa finansowe popełniane na szkodę wielu pokrzywdzonych przy wykorzystaniu instrumentów finansowych oraz działalności bankowej („Wytyczne”). Wytyczne zawierają wskazówki dla prokuratorów, w jaki sposób prowadzić postępowania karne wobec przestępstw na rynku usług finansowych.

Zgodnie z Wytycznymi, prokuratorzy mają podejmować niezwłoczne działania w odpowiedzi na przestępstwa na rynku usług finansowych, zapewniając wysoki standard postępowania i poszanowania przepisów prawa. Już na wstępnym etapie sprawy należy szczegółowo zbadać wszystkie aspekty działalności instytucji finansowych, tj. ich strukturę organizacyjną, zakres obowiązków osób zatrudnionych, konstrukcję i sposób dystrybucji produktów finansowych oraz skalę działalności. W sprawach dotyczących produktów ubezpieczeniowych z UFK prokuratorzy mają także analizować, czy postanowienia umów poza ewentualną odpowiedzialnością cywilną nie powodują także skutków w sferze prawa karnego.

Wytyczne mają za zadanie poprawić efektywność postępowań w związku z przestępstwami finansowymi oraz odbudować zaufanie do rynku usług finansowych. Jak stwierdzono w Wytycznych, przestępstwa finansowe stanowią w ostatnim czasie jedną z najpoważniejszych kategorii przestępstw. Cechuje je wysoki stopień społecznej szkodliwości, więc prokuratorzy mają wnosić o surowy i odstraszający wymiar kary, z uwzględnieniem okoliczności każdej sprawy.

Wytyczne zalecają również jak najszybsze przestawianie zarzutów oraz zabezpieczanie materiału dowodowego. Ponadto, zasadą powinno być stosowanie środków zapobiegawczych i wydawanie postanowień o zabezpieczeniu majątkowym.

Wytyczne są dla prokuratorów wiążące. Jednakże, w wielu miejscach jedynie ogólnie stanowią o obowiązkach prokuratorów, nie zobowiązując ich do osiągania konkretnego rezultatu czy do podejmowania konkretnych działań. W kontekście ubezpieczeń z UFK, wskazywaliśmy już, że każdy przypadek wymaga uważnej analizy i nie można zbyt pochopnie przesądzać odpowiedzialności karnej ubezpieczycieli w związku ze stosowaniem wzorców umów zawierających m.in. opłatę likwidacyjną (http://www.cms-lawnow.com/ealerts/2015/07/zarzuty-karne-dla-zarzdw-zakadw-ubezpiecze).

Najważniejszym skutkiem Wytycznych będzie zapewne zwiększona aktywność prokuratury na rynku usług finansowym, w tym wszczynanie postępowań karnych przeciwko zakładom ubezpieczeń. Aby lepiej przygotować się do tych działań, warto zawczasu przeanalizować ogólne warunki umów oraz praktykę dystrybucji produktów ubezpieczeniowych pod kątem ryzyka odpowiedzialności karnej. Nadchodzące działania prokuratury i zarzuty stawiane m.in. pracownikom czy osobom zarządzającym zakładami ubezpieczeń mogą wymagać także przeszkolenia ze sposobów postępowania w razie śledztwa prowadzonego w spółce.

Link do wytycznych: https://pk.gov.pl/plik/2016_08/acebffcbc913bec2b2846456a147551c.pdf